تحلیل محتوای واحدهای یادگیری زنگ علوم در برنامه درسی علوم دوره ابتدایی از منظر موقعیت‌مندی، ماهیت علم و سیر ارتقاء‌یابنده برزش‌های علمی (انسجام برنامه و سازگاری با اهداف قصد شده)

کد مقاله : 1260-NCSE4

نویسندگان

مسعود کیمیاگری *، علی اکبر ابن علی عضو هیئت علمی

چکیده مقاله

یکی از واحدهای یادگیری برنامه درسی علوم تجربی دوره ابتدایی که در همه پایه‌ها تکرار می‌شود، درس زنگ علوم است. این درس به عنوان نخستین درس به منظور ایجاد موقعیت‌های مناسب برای درگیر شدن دانش‌آموزان در برزش‌های علمی به منظور درک ماهیت علم از طریق کاوشگری در هر پایه ارائه می‌شود. در این مطالعه کوشیده‌ایم بر اساس منابع معتبر آموزش علوم در چند دهه اخیر ملاک‌‌های اصلی سنجش میزان حصول به این هدف را مشخص کنیم. سپس از طریق تحلیل محتوای کیفی این واحد یادگیری در کتاب‌های درسی پایه‌های اول تا ششم ابتدایی میزان دستیابی به پیامدهای قصد شده برنامه درسی مذکور را بررسی کرده‌ایم. بر اساس نتایج به دست آمده این سلسله درس‌ها نتوانسته‌اند به صورت یک کل منسجم تصویر کاملی از کاوشگری علمی و برزش‌های اصلی مرتبط با ان را در برنامه درسی علوم ابتدایی بازنمایی کنند. از نظر موقعیت‌مندی و معرفی مضمون‌های مناسب برای معنی‌دار کردن علم این توالی دروس نسبتا موفق بوده است، هر چند این موفقیت بیش‌تر در زمینه راهبرد کاربردگرایانه (STEM) واضح‌تر است ولی با نگاه جامعه‌گرایانه (STSE) جلوه‌های مشخص کم‌تری دیده می‌شوند. از نظر آشنا کردن دانش‌آموزان با ماهیت علم، محتوای سلسله دروس زنگ علوم وضوح کم‌تری دارند. در مورد ایجاد فرصت‌هایی برای تحول گفتمانی به سوی گفتمان علمی نیز محتوای درس‌های مذکور دلالت‌های قابل‌ملاحظه‌ای ندارند. بررسی با ملاک پرداختن متوازن و متعادل به همه برزش‌های اصلی کاوشگری علمی هم نشان می‌دهد محتوای این واحدهای یادگیری بیش‌تر به معرفی آزمایش کردن به عنوان برزش اصلی کاوشگری علمی تمایل دارد.

کلیدواژه ها

کاوشگری، برزش‌های علمی، موقعیت‌مندی، ماهیت علم

وضعیت: پذیرفته شده برای ارائه شفاهی